ਤਲਵਾਰ ਸਿਰਫ ਕੋਲ ਪਈ ਹੈ, ਜ਼ਖਮ ਤਾਂ ਹਿਰਦੇ ’ਤੇ ਨੇ, ਕਲਾਕਾਰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜ਼ਖਮ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਦਗਦੇ ਰਹੇ ਨੇ। ਮੈਂ ਅੱਜ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੇਂਟਿੰਗਜ਼ ਦੇ ਰੂਪ ’ਚ ਉਜਾਗਰ ਤਾਂ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਹਾਲਾਤ ਫਿਰ ਉਸੇ ਥਾਂ ਲਿਆ ਖੜੇ ਕੀਤੇ ਨੇ। ਅੱਜ ਹਿੰਸਾ ਸਾਡੇ ਮਨ-ਮਸਤਕਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।
‘ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਨਹੀਂ, ਵੱਢ-ਟੁੱਕ ਹੀ ਦੇਖੀ!’ ਕਲਾਕਾਰ ਮਹਿੰਦਰ ਠੁਕਰਾਲ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਆਪਣੇ ਪੋਟਰੇਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਅਣਵੰਡੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿਆਲਕੋਟ ’ਚ ਵੰਡ ਤੋਂ ਸਾਲ ਕੁ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਇਆ। ਵੰਡ ਹੋਈ ਤਾਂ ਮੌਤ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਇਹ ਜਲੰਧਰ ਆ ਪਹੁੰਚੇ। ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੀ ਪਿੱਠ ’ਤੇ ਵੰਡ ਵੇਲੇ, ਉਹ ਤਲਵਾਰਾਂ ਦੇ ਦਾਗ਼ ਜਿਹੜੇ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨੇ ਪਿੱਠ ਪਿੱਛੇ ਮਾਰੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਉਹਨਾਂ ਦਾ। ਇਹ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਇਹੀ ਦਰਸਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
‘ਵੰਡ’ ਦਾਸਤਾਨ ਕਲਾਕਾਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਹੱਡੀ-ਹੰਢਾਇਆ ਸੱਚ ਹੈ, ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ‘ਚ ਪਿਰੋਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਕਿਰਤਾਂ ਵੱਢ-ਟੁੱਕ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅਣਵੰਡੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਦਾ ਪਿਆਰ, ਦਰਿਆ ਦਾ ਕੰਡਾ, ਸੁਨਹਿਰੀ ਪਿੰਨਾਂ, ਚਸ਼ਮਾ, ਘੋੜਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲਾਂ, ਸੱਪ ਦੀਆਂ ਫੂਕਾਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਦੱਸਦਿਆਂ ਨੇ। ਕਲਾਕਾਰ ਦੇ ਮਨ ’ਚ ਲੱਗੀਆਂ ਇਹ ਝਰੀਟਾਂ, ਤਲਵਾਰ ਦੀਆਂ ਨਹੀਂ, ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਵਰਤਾਰੇ ਦੀਆਂ ਹਨ।
